Prizren - Üsküp : Nerde kalınır? Ne yenilir? Nasıl gezilir? Maliyeti kaç lira?

Balkanlar'da Seyahat: Nereden Nereye, Kaç Saate, Kaç Liraya ...  konulu yazıma olan yoğun ilgiden anladığım şu: Herkesin en çok merak ettiği şey, nerelerin gezilip görüleceğinden ziyade nerde kalınır, nerde yemek yenir, ordan oraya nasıl gidilir, ve bunların maddi tutarı nedir şeklinde. O yüzden, son yaptığım Üsküp-Prizren gezisini sadece bu açıdan anlatmaya karar verdim.

En başta söyleyeyim; uçak bileti dahil herşey dahil üç gecelik gezi için cebimden çıkan toplam para 490 TL. Tabi avro kuru artmasaydı daha düşük olacaktı bu, o yüzden avro cinsinden de vermek lazım toplam masrafı: 183 avro (Avro kuru: 2.68 TL idi).

Bu arada para demişken, yanınızda türk lirasıyla gitmeyin sakın. Önceden Türkiye'den avrolarınızı alın öyle gidin. Türk lirasını düşük kurla bozuyorlar genelde. Avro zaten Kosova'nın para birimi, Makedonya'da da kur farkı olmaksızın kullanabiliyorsunuz hemen her yerde. Bozdurmak gerekirse de, avroyu bozdurmak çok daha karlı, TL bozdurmaya göre.

NASIL GİDİLİR?

Uçakla tabi ki. Pegasus'un ucuz biletlerini kolladım 2-3 ay önceden. Gezi planı belliydi, Üsküp ve Prizren. Bu yüzden hem Üsküp hem de Priştine için gidiş dönüş bilet fiyatlarını kontrol ettim. Priştine biletleri daha ucuz olduğundan Kosova gidiş-dönüş olarak aldım biletleri: 230 TL gidiş dönüş. (Tek yön 49 avro'ya denk geliyordu. Ucuz aslında ama, işte kur artışı yüzünden pahalı. Aynı avro fiyatına denk gelen bileti Mart ayında 192 TL'ye almıştım).

Yani gezide yaptığım toplam 490 TL'lik masrafın 230 TL'si uçak biletlerine giden kısımdı.

GEZİ PLANI NE?

Tam altı kişiydik bu sefer. Her gidişimde yanımdaki insan sayısını arttırıyorum :) Maksat daha çok insan görsün o güzel yerleri.

Neyse, gezi planı, Priştine havaalanından Makedonya Üsküp'e gitmek, orada bir gece kalmak. Sonra Üsküp'ten Kosova Prizren'e geçip iki gece kalmak. Ve Priştine havaalanına geçerek ülkemize geri dönmek.

Üsküp meydanda Büyük İskender Heykeli

ARABA KİRALAMA

Daha önceki gidişlerimizde toplu taşıma kullanmıştık. Bu sefer kalabalık olunca araba kiralayak dedik. İnterneti aradım taradım gitmeden önce. Priştine Adem Yaşari havaalanında araba kiralama ve fiyatlar ile ilgili hiçbir bilgi yok doğru dürüst. Bu yazıyı yazmaya karar vermemde en önemli etken de bu oldu aslında. Yazayım da herkes faydalansın.

Şöyle, havaalanında 5-6 tane araba kiralama şirketi var. İsterseniz internet üzerinden de gitmeden kiralayabilirsiniz, ama o zaman fiyatlar nerdeyse iki katı. Bunu okumuştum internetten, o yüzden havaalanına inince gidip konuştuk şirketlerle, önceden ayarlamadım. Klasik 5 kişilik arabayı günlüğü 30 avroya kiralıyorlar. Biz 7 kişilik araba kiraladık (Model: Opel Zafira), günlüğü 50 avro (internetteki fiyatlar 80-90 avro filandı). Arabanın Makedonya'ya geçiş için sigortası vs. de yapılmış. Türkiye'deki ehliyet geçerli zaten, başka ek birşey gerekmiyor. Nereden kiraladık: AutoLux isimli firmadan. Türkçe konuşan bi arnavut kız vardı yetkili olarak. Havaalanındaki diğer firmalarda da türkçe konuşan elemanlar vardı genelde.

Bosna'da kiraladığımızda deposito almışlardı bizden, burda deposit bile almadılar; onun yerine birimizin nüfus cüzdanını aldılar. Yani üç günlük kiralama için 150 avro ödedik. Depoyu da bir kez doldurduk, üç gün boyuncaki tüm gezilerimize yetti: 1 depo benzin 56 avro. Kosova'daki litre benzin fiyatı bizim doldurduğumuz yerde 1.30 Avro idi, ama başka yerlerde sanki 1.15'e de vardı. O yüzden birkaç yere bakın doldurmadan.

6 kişi olduğumuzu düşünürsek ulaşıma gezide harcadığımız kişi başı toplam para, üç gün için 25 avro (kiralama) artı 9 avro (benzin parası), yani 34 avro. 

OTOBÜSLERLE ULAŞIM

Yukarıdaki bilgiler, araba kiralama detaylarıydı. Eğer toplu taşıma ile bu üç günlük geziyi yapacaksanız (yine ilk bir gece Üsküp, sonra iki gece Prizren şeklinde) masraflar şöyle. Priştine havaalanından şehir otobüs terminaline saatte bir filan otobüs var: 2 avro. Ya da birkaç kişi bir araya gelerek taksi de tutabilirsiniz: 20 avro civarı (25 derlerse pazarlık yapın). 10 dakika filan sürüyor sürmüyor.

Sonrasında, Priştine otobüs terminalinden Üsküp'e neredeyse yarım saatte bir araba var; fiyatı 5 avro. 2 saat filan sürüyor. Tabi sınır geçişindeki kalabalığa vs de bağlı bu. Üsküp otobüs terminali zaten şehir merkezinde sayılır. Tarihi başçarşıya yürüyerek 15 dakika.

Üsküp'ten Prizren'e günde iki kez otobüs var, fiyatı 9 avro. Saatleri 11:30 ve 16:00. 3 saat kadar sürüyor. Yine dediğim gibi sınır geçişinde ne kadar takılacağınıza bağlı biraz bu süre. Prizren otobüs terminalinden şehir merkezi (şadırvan meydanı) yürüyerek 10-15 dakika filan.

Kale'den gündüz gözüyle Prizren. Bistrica nehri, Sinan Paşa Camii ve taş köprü hemen göze çarpıyor. Caminin solunda Sırp Ortodoks Katedrali

Prizren'den sabah sanırım saat 9'da pegasus servisi var direk Priştine havaalanı'na. 7 avro.  Bunu kaçırırsanız taksiyle de 35 avroya gidebilirsiniz direk havaalanına. 1 saat kadar sürüyor. Bir alternatif de, Prizren-Priştine otobüslerine binmek: 5 avro. Tıngır mıngır giden otobüslerle iki saate yakın sürebiliyor Priştine otobüs terminali. Her 15 dakikada bir otobüs var. Terminalden de taksiyle (veya saatbaşı olan otobüslerle) havaalanına gidilebilir. Yalnız terminalde neden öyle dengesiz davrandığını anlamadığım biri vardı danışmada. Terminal-havaalanı arasının bir birbuçuk saat sürdüğünü filan söyledi. Halbuki 10-15 dakikalık yol. Sizi uyarayım, ona pek inanmayın :) Havaalanından terminale taksiyle gidişler biraz daha pahalı, ama tersi, yani terminalden havaalanına 15 avroya gidebilirsiniz pazarlıkla.

E NEREDE KALICAZ?

Üsküp

Kalınacak yerleri 2 hafta kadar önceden ayarladım. Üsküp için geçen sene de kaldığım ve temizliği ve merkeze yakınlığı ve dahi ucuzluğu ile bizden tam not alan Shanti Hostel'de kaldık. Danışmadaki insanların samimiyeti ve ilgilenmesi de bonus. Yalnız, tek veya iki kişilik odaları yok bildiğim. Geçen yıl 3 kişi, 4 kişilik bir odayı kapatmıştık, bu sene 6 kişi 6 kişilik bir oda ayarladık. Kişi başı 10 avro sadece bir gecesi. Bu fiyat Balkanlarda bulunabilecek en ucuz fiyat nerdeyse. Ve genelde şehir merkezine uzak veya pis olabiliyor bu tür ucuz yerler.. O yüzden Shanti Hostel on numara kesinlikle; hem temiz hem şehir merkezine yürüyerek 10 dakika. Bu sefer gittiğimiz arkadaşlar da çok sevdiler hosteli. Minimum standartlarda olabileceğin en iyisi. Bu fiyata uyduruk bir kahvaltı da dahil üstelik.

Odalarda yataklar ranza şeklinde ama çok rahatlar. Temiz havlu veriyor hostel. Banyo-tuvalet ortak kullanım, odanın dışında.

Üsküp eski çarşıdan bir enstantane

Dikkat etmeniz gereken bir nokta var. 3 kişiyseniz, sadece üç kişilik rezervasyon yaparsanız, yanınıza bir dördüncü kişi verebilirler 4 kişilik bir oda için. Ve hostellerde genelde kız-erkek ayrımı yapmadıkları için, üç erkekseniz mesela dördüncü kişi kız olabilir, veya tam tersi. Dolayısıyla ben bu tür durumlarla karşılaşmamak için tüm odayı kapatıyorum, geçen yıl 4 kişilik yer ayırtmıştım mesela 3 kişi olmamıza rağmen. Kişi başı 10 avro değil de biraz daha fazlaya geliyor, olsun.

Nasıl rezervasyon yapıyoruz; geçen yıl eposta üzerinden direk hostelle irtibata geçip rezervasyon yaptırmıştım, bir ön ödeme filan da yapmadan. Bu sene baktım, o şekilde yaparsam kişi başı 12 avro filan fiyatlar. O yüzden hostelbookers üzerinden yaptım rezervasyonu. Burada, toplam fiyatın yüzde onunu kredi kartından çekiyorlar, geri kalanı hostele gidince ödüyorsunuz. Yani 6 kişi bir gece toplam 60 avronun 6 avrosunu kredi kartımdan çekmişlerdi. Gidince de 54 avro ödedim.

Bu arada Makedonya para birimi dinar olmasına rağmen her yerde avroyla da ödeme yapabiliyorsunuz. Üstelik kur farkı hiç almıyorlar. 1 avro 60 dinar, ve bu oran üzerinden avroyla ödeme yapabiliyorsunuz.

Prizren

Prizren'de üç seferdir aynı yerde kalıyorum: Nevruz amca'nın Oltaş pansiyonu. Burası hostel mantığı değil. Yani odayı kiralıyorsunuz, yanınıza yabancı biri filan vermiyorlar. Fiyatlar mevsim yoğunluğuna göre değişebilir ama genelde kişi başı 12.5 avro şeklinde. Banyo-tuvalet odaların içinde. İki üç veya dört kişilik odalar mevcut bildiğim kadarıyla. Ve şehir merkezine yürüyerek 3-4 dakika mesafede. Şehrin göbeğinde yani.

Ve bu fiyata kahvaltı da dahil. Üstelik gayet doyurucu bir kahvaltısı da var. Ve türk misafirleri olunca türk usulü çay da demletiyor sabah kahvaltısı için Nevruz amca. Nevruz amca arnavut, ama türkçe biliyor. Bazen o olmasa kızı veya torunu oluyor pansiyonda, onlar da türkçe biliyolar.

Önde tarihi Taş Köprü, arkada Sinan Paşa Camii, en arkada tepede ise tarihi Kale. İşte Canım Prizren :).

İlk iki sefer rezervasyon yaptırmadan direk pansiyona giderek yer ayarladım, boş yerleri oluyor. Ama son gidişimizde 6 kişi olunca, problem olmasın diye telefonla arayıp rezervasyon yaptırdım önceden, skype üzerinden arayarak. Oltaş Pansiyon telefon numarası: +381 292 31 628.

NE YİYECEĞİZ, NERELERDE YİYECEĞİZ?

Üsküp

Eveet, "gittik kalacak yerimizi ayarladık, çok da acıktık nerde yiyeceğiz bize yardım et" kısmına geldik.

Üsküp'te, meydandan tarihi osmanlı taş köprüsünü geçip müslüman tarafına doğru yürüdüğünüzde 1-2 dakika sonra karşınıza çıkan köşe başında Destan köftecisi var. Ünü tüm dünyayı kaplamış bir köfteci. Köfteleri orda löpür löpür afiyetle yiyebilirsiniz. İçecekler ve salata dahil kişi başı 6 avro ödedik. Salata olarak, üzerine peynir rendelenmiş bir salataları var, güzel. Ondan isteyin.

Üsküp'te peynir rendeli nefis salata. 

Ayrıca Murat Paşa Camii önündeki meydandan bitpazarına doğru yürürken soldaki Bojadziska (Boyaciska) sokağında yer alan, ev yemekleri satan Ramuş'un lokantası var: Bllaca Restoran. Burası da çok iyi. Kişi başı 5 avro ödemiştik kahve, salata vs. dahil bir yemeğe.

Çay keyfiniz için,  Murat Paşa Camii önündeki meydandan bitpazarına doğru bir dakka yürüdükten sonra sağ tarafta, bir binanın arka tarafında kalan çok güzel bir çaycı var, ağaçlar altında küçük sevimli bir kahve. Türk kahvesini de güzel yapıyor. Orda oturun mutlaka.

Ayrıca kahvaltı vs için de, yine eski çarşı bölgesinde özellikle bitpazarının kurulduğu yere yakın börekçiler de var. Böyle bir yerde yaptık sabah kahvaltımızı; börek + çay kişi başı 1.5 avro kadar tuttu.

Prizren

Burda köfteleri Sofra Restoran'da yiyeceksiniz. Trileçe tatlısını da burada yiyebilirsiniz. Prizren'e gidip Trileçe yemeden gelenleri sopayla kovalicam ona göre :). Sofra'nın sahiplerinden Muammer abi'ye selam söylersiniz. Arnavut ama her prizrenli gibi tabi ki de sular seller gibi türkçe biliyor. Sofra'nın facebook sayfası da şurada; yemek fotoğraflarını kontrol edin gitmeden isterseniz :). Yeri hakkında Prizren ile ilgil yazılarımda ayrıntılı bilgi vermiştim; çifte hamamların az ilerisinde diyeyim burada kısaca. Bu sefer sırf köfte + içecek yedik, kişi başı 4 avro verdik (köfte kişi başı 1.5 porsiyon filandı). Geçen sefer, bir porsiyon köfteye ek olarak trileçe tatlısı ve paça çorbası da yemiştik; 5 avro vermiştik kişi başı.

Bir de Oltaş'a çok yakın, eski ortodoks katedralinin karşısında bir tatlıcı var, trileçe veya baklava vs yiyebilirsiniz, iyi bi yer. Sahibi Gorani. Goraniler, sırpça/boşnakça'ya benzer bir dil konuşan müslüman bir azınlık Kosova'da. Tatlıcıların çoğu Goraniler tarafından işletilirmiş Kosova'da.

Çay keyfi için tabi ki Sadri abi ve Tasip'in, kenarında limon dilimli çayları: Sinan Paşa Camii'nin hemen arka sokağında. Türk kahvesi de yapıyorlar. Yine Prizren ile ilgili ayrıntılı yazılarıma bakıverin detaylarla ilgili.

Börek yiycez diyorsanız da, şadırvan meydanında boşnak börekçisi var. Kişi başı 1.5-2 avroya bir porsiyon börek yiyebilirsiniz.

NERELERİ GEZEBİLİRİZ?

Burda çok ayrıntıya girmeden bilgilendirme yapıcam.

Üsküp

Toplu taşımayla gitmişseniz; Üsküp'te şehir merkezini doya doya gezersiniz. Nereler gezilebilir kısmında internetteki benzer gezi bloglarından epey bi bilgi edinebilirsiniz. Klasik görülecek yerler şunlar: Büyük İskender'in vs heykeli olan ana meydan, Osmanlı taş köprüsü, bit pazarı (eski çarşı), ve bu civarda yer alan tarihi camiler (Murat Paşa Camii, şehri tepeden gören Mustafa Paşa Camii, İsa Bey Camii, 2. Murat Camii ve saat kulesi), bit pazarı.

Üsküp eski çarşı sokakları

Bu sefer araba kiraladığımız için, Matka Kanyonu'na gittik bir de. Toplu taşıma ile gidilmiyor sanırım. Ama genel olarak taksiler pahalı olmadığından, taksi kiralayarak da gidilebilir. Üsküp'te ilk günü şehir merkezinde geçirdikten sonra, sabah hostel'den çıktıktan sonra Prizren'e gitmeden uğrayabilirsiniz. Matka Kanyonu, arabayla 15 dakika kadar sürüyor. Tetovo tabelalarını takip ederek gidiyorsunuz, bir süre sonra kahverengi tabelaları görüyorsunuz Matka Gölü/Kanyonu diye. Yolda da sorarsınız birkaç yere. Burada bir baraj gölü var, manzara muhteşem.

Üsküp yakınlarındaki Matka Gölü & Kanyonu

Prizren

Prizren'de de yine şehir merkezini doya doya gezin. Bu konuda iki ayrıntılı yazım var zaten:

Tılsımlı Osmanlı Türk Şehri Prizren'e Sevdalanmak

Prizren II: Şehri Gezip Tozmaca

Bunun haricinde, Prizren'de iki gün kalıcaz demiştik. Zamanınız olacak. Bi koşu Mamuşa köyüne gidebilirsiniz. Prizren otobüs terminalinden otobüslerle, yarım saat sürüyor. Tarihi bir yönü pek yok ama Mamuşa, 6000 kişilik ve hemen hepsi Türk olan nüfusuyla, sanki Türkiye'ye geri dönmüş gibi hissettirecek sizi. Köydekiler, 1850'lerde Tokat'tan gelip buraya yerleşen türk ailelerin torunları. Haftasonları araba yok yalnız, soruşturursunuz. Araçla gidecekseniz, Gjakove (Yakova) doğrultusunda gidiyorsunuz, belli bir süre sonra Mamuşa tabelasını görüp sapıyorsunuz. Gidin, iki laf edersiniz kahvede şurda burda oturup. Türkiye'den gelenlere çok yakın davranıyorlar. Sanki Türk vatandaşıymış gibi konuşuyorlar (Başbakanımız buraya geldi, gibi cümleler mesela :) ).

Mamuşa'da tarihi saat kulesi

Başka, yakın bir şehir Yakova'ya (Gjakove) gidebilirsiniz: 1 saat mesafede. Çok ahım şahım bir şehir diyemeyeceğim; ve türkçe pek bilmiyor yerlisi. Ama fena değil. Otobüs terminalinden yarım saatte bir filan araba var Yakova'ya. 

Prizren'de ise, şehir merkezine ek olarak arabayla, dediğim gibi bir koşu Mamuşa yapılabilir. Ek olarak, araba nimetinin hakkını vermek için muhakkak Prizreni çevreleyen Şar dağlarındaki dağ köylerine yolculuk: 45 dakika kadar bir sürede Prevalle'ye gidilebiliyor. Bu Prevalle'de bir Yetimler Külliyesi var, inanılmaz güzel bir tasarım, kocaman bahçesi. Ve yetimlere destek mahiyetinde bir restoranı da var; muhakkak ama muhakkak taze sıkılmış yaban mersini suyu için burda. Biz doyamadık iki bardak içtik dağ havasını ciğerlerimize çekerek. Yetimler Külliyesi'nin facebook sayfası şurada. Hava da aynı Uludağ havasında. Etraf yemyeşil. Yani Ekim sonrası giderseniz büyük ihtimal karlıdır etraf :). 

Şar Dağlarında bir köy: Prevalle

Yani, arabanız varsa Prevalle önceliğiniz olsun, yoksa Yakova'ya gidebilirsiniz.

HARİTALAR

Hem Üsküp hem de Prizren şehir merkezleri için, görülecek yerleri üzerinde işaretlediğim Google Haritaları'nı paylaşayım burada. Prizren haritalarını ilgili yazılarımda paylaşmıştım zaten, olsun buraya da koyayım derli toplu olsun.

Prizren Haritasını daha büyük halde görmek için tıklayın

Üsküp haritasını daha büyük görmek için tıklayın

Prizren II: Şehri Gezip Tozmaca

Prizren ile ilgili genel bilgileri, Tılsımlı Osmanlı Türk Şehri Prizren'e Sevdalanmak başlığıyla vermiştim zaten bir önceki yazıda.. Şimdi sıra şehri ıncık cıncık gezmede, altını üstüne getirerek.

İki güzergah oluşturdum. Biri derenin kuzey tarafında genel olarak, diğeri de güneyde. Derenin/nehrin ismi Bistrica bu arada.

Birinci güzergah, otobüs terminalinden başlayıp, Sofra Restoran'da yemek molasıyla sona eriyor. İkinci güzergahımız ise, pılımızı pırtımızı Oltaş Pansiyon'a yerleştirdikten sonra başlayıp, Maraş'ta gezintiyle nihayete eriyor.

GÜZERGAH I: Mavi Güzergah (Terminal'den Sofra'ya)

Güzergahımızdaki en soldaki mavi raptiye otobüs terminali. Yani güzergahın başlangıç noktası. En sağdaki  çatal kaşık ise, Sofra Restoran, yani güzergahın bitişi.

 

Prizren Güzergah I'i daha büyük bir haritada görmek için tıklayın çekinmeyin :)

Evet, güzergahımızı adıım adım takip ediyoruz şimdi..

Namazgah: Otobüs terminalinin hemen karşısında şehrin en eski Osmanlı yapısı var: 1455 tarihli Namazgah. Halk arasında Kırık Cami diye biliniyor. Namazgah'ın kelime olarak ne olduğu Türkiye'de de pek bilinmiyor aslında; Trabzon'daki bir yayladaki büyük Namazgah, biraz da karadeniz zekasına atıfla alay ve espriyle paylaşılıyor orda burda. Hemen duruma el koyup açıklıyorum: Namazgah zaten üstü açık olan namaz kılınan yer demek. Prizren'deki namazgahın da Fatih 1455'te şehre geldiğinde inşa edildiği rivayet ediliyor.

Namazgahın anı defterinin bekçisi amca, zor anlaşılır türkçesiyle, kıblenin sağ tarafında kalan kısmın orjinal olduğunu söyledi bize. Sanırım yıkık dökük bir haldeymiş, sonra bizim Türk taburunun da katkılarıyla restore edilmiş. Aşağıdaki fotoğrafta köşedeki koyuca kısım orijinal olan yer.

De Rada caddesi boyunca yürüyoruz şimdi. Hedefte ilkin dereyi (Bistrica nehri yani) görmek, sonra da derenin öbür tarafında resmen göz kırpan sevimli Suzi Çelebi camisini ziyaret etmek var.

Suzi Çelebi Camii: Cami, ahşap kahverengi son cemaat yeriyle dıştan çok güzel gözüküyor. Sevimli, agucuk bugucuk bir hali var. Ancak içinde hiç bir orijinallik göremedim. Ha, nerdeyse tüm Balkan tarihi camilerinde olduğu gibi, arka avlusunda bakımsız bir mezarlığı var.

 Hemen Bistrica nehri kıyısındaki sevimli Suzi Çelebi Camii

Caminin hemen sağından sıcak bir enstantane

Görüldüğü üzre, caminin içinde tarihi özellik taşıyan birşey yok. Ancak çok aydınlık olması hasebiyle insanı rahatatan bir iç mekan.

Balkanlardaki tarihi camilerdeki tarihi mezarlıkların durumu hemen hemen aynı. Bizdekilere nazaran çok daha bakımsız, adeta kendi kaderine terkedilmiş vaziyette bir görüntüleri var. Suzi Çelebi camii avlusundakiler de istisna değildi.

Camilere namaz vakitleri civarında gitmek en mantıklısı, namaz sonrası imam camiyi kilitleyip gidiyo çünkü. Şanslıydık biz de. Namaz vaktine denk gelince Suzi Çelebi Camii'nin  27 yaşındaki Uludağ Üniversitesi İlahiyat mezunu arnavut müezzini/ikinci imamı Besim Hoca ile de tanıştık (Yaş sorulmaz olayı Türkiye'de var, burda değil, söyleyin bakim yaşınızı dediydi bize muhabbet ederken. Ben de onun yaşını ifşa ediyorum ahan burdan :) ). "Camiye bizim Osmangazi belediyesi de çok katkı yaptı" dedi. Dedim "nerden sizin oluyomuş Osmangazi belediyesi" :) "O kadar uzun Bursa'da kalınca ...." dedi gülerek Besim Hocam.

E esas bu Suzi Çelebi kimmiş sorusuna gelince, sanırım bir şair-seyyahmış. Osmanlı ordusuyla savaşlara da katılıp kitaplar yazmış. Bizim Evliya tarzı anladığım kadarıyla. Cami 1513 yılında yapılmış .

Caminin hemen karşısında, yani nehrin öbür tarafında ise, Eski Belediye Binası var. Yukarda fotoğrafı var. 19. yüzyıl yapımı. Okuduğum kaynağı birtürlü bulamadım ama, Osmanlı Padişahı Mehmet Reşat 1910'larda Balkan gezisine çıkınca Prizren'e de uğramış, ve bu belediye binasının penceresinden halkı selamlamış. Böyle birşey okumuştum biyerlerde.

Cuma Camii / Levişka Kilisesi: Taa onüçüncü yüzyıla dayanan çook eski bir yapı bu. Fatih Sultan Mehmet 1455'te gelip Prizren'i fethedince, şehrin en büyük kilisesinde Cuma namazı kılıp ardından burayı camiye çevirmiş, gelenek olduğu üzre. İstanbul Ayasofya'da da benzer bi durum oldu malum. Cuma Camii diye biliniyormuş o zamanlarda, büyük ihtimal şehrin protokol camisi olarak kullanıldığından, büyüklüğü itibariyle. 1912 sonrasında Prizren Osmanlı'dan ayrıldıktan birkaç yıl sonra tekrar kiliseye çevrilmiş Sırplar tarafından, minaresi yıkılarak. Ama hala halk arasında Cuma Camii diye biliniyor bugün bile. Kilise olarak ismi de Levişka kilisesi. 1990 sonundaki Kosova bağımsızlık savaşı ardından bugün kullanıma kapalı. Ortodoks kilisesi olması hasebiyle, sırplarla olan gerginlikten kaynaklı sanırım. Kilise olarak da kullanılmıyor yani.

Buralarda bi yerde bi de saat kulesi var, beyaz renkli. Kule gözümüze çarptı, ama yanına gidemedik aceleden. Arkeoloji müzesi olarak kullanılıyormuş saat kulesinin alt tarafı. 

Kale civarında yürürken gözüme çarpan bir kapı.

Eski Prizren Konakları: Şimdicik, ileriye doğru gidip bir sonraki köprüden tekrar derenin öbür tarafına geçiyoruz. Amacımız, buralara serpiştirilmiş eski prizren konaklarını görmek.

Eski Prizren Konaklarından biri. Bu civarda birkaç tane daha var. 

Eski Prizren Evlerini görebileceğimiz diğer bir mekan da kalenin dibindeki Maraş yolu. Konu açılmışken, her ikisiyle ilgili fotoğrafları da paylaşayım burda. Yalnız farkları, Maraş yolundaki evlerin avlusu vs yok, ama burdaki evler konak tarzı, hepsinin avlusu var. Prizren-in-your-Pocket kitapçığında kapılarını çalıp evi gezmek için izin isteyebileceğimiz yazıyodu bu konaklara, ama çok zamanımız yoktu yapamadık öyle birşey. Zamanı olanlara duyrulur.

 Maraş yolundaki mütevazı Eski Prizren evleri..

Ha bu arada, aman da konak görüp napıcam demeyin, burdaki EN ÖNEMLİ amaç, bu bahaneyle şehrin sokaklarında dolaşıp, şehre aşinalık kazanmak, şehrin havasını solumak. Ara sokaklara dalmadan şehirler kendisini açmazlar konuklarına, kulağınıza küpe olsun :)

Saraçhane Camii & Halveti Tekkesi: Bu ikisi-bi-yerde yapı, alıp taaa 200-300 sene öncesinin zamanına götürüyo insanı. Resmen zamanda yolculuk.. Hele akşam hava karardıktan sonra giderseniz tekkenin avlusuna, resmen başka bi boyuta geçmiş gibi hissediyor insan. Akşam hava karardıktan sonra Tekkenin avlusuna gidin, ne demek istediğimi anlicaksınız, pişman da olmazsınız.

Tekkenin avlusunun bi girişinde Saraçhane Camii var, diğer girişi de taş köprü tarafından. Namaz vakti gitmediğimizden caminin içini göremedik, dıştan gayet sevimli derli toplu bi cami olarak gözüküyor. Esas ismi, Kukli Beg Camii imiş, ama civarında deri eşya, eyer takımı vs. işi yapan zanaatkarlar (saraç deniyor bu kimselere) olduğundan zamanında, Saraçhane Camii diye de biliniyor.

 Saraçhane Camii

Halveti tekkesi avlusundan bir görüntü. Kılıç ve yılan motifleri olan bir çeşme, taşlıklı avlu duvarları.. Tekke duvarlarının birinde de "hu" yazıyordu sade güzel bir hatla: üstte miniş fotoğraf.

Tekke, Halveti tekkesi. Prizren'de neredeyse adım başı tekke var zaten. Sinan Paşa Camii'nin arkasında Melami tekkesi var, Maraş'a giderken Saadi Tekkesi, Bayraklı Camii'nin ötesinde Kadiri tekkesi. Rufai tekkesi de varmış, daha merkeze uzak bir yerde. Anladığım kadarıyla, Cumhuriyet'le birlikte Türkiye'de tekkeler kapatılmış, ama balkanlarda varlıklarını aynen devam ettirmişler böyle bir yasakla karşılaşmadan. O yüzden böyle Prizren'in her bi tarafına serpiştirilmiş farklı dergahlar hala mevcut, tarihi binalarıyla. Şehrin Osmanlı havasını pekiştiriyorlar bu halleriyle. Bu arada, bizim girmeye fırsatımız olmadı ama Halveti tekkesinin içine girilebiliyor, bi dahaki sefere giricem inşallah, merak ettim.

Gazi Mehmet Paşa Hamamı: Tekkenin az ilerisindeki ana caddede (şehrin en yüksek binalarından olan bi otelin yanından da geçen) Gazi Mehmet Paşa Hamamı, veya benim ağzıma yapışan ifadeyle çifte hamamlar var. Çifte hamamlar diyorum, çünkü iki kubbeli; yani iki hamam yanyana; biri erkekler biri kadınlar için. Halbuki genelde tarihi hamamlar tek olur, bazı günler erkekler, bazı günler kadınlar kullanır.

Hamam kompleks olarak dışardan gerçekten çok güzel görünüyor. Tam fotoğraflık. Ama ziyarete vs açık değil, içini görme şansı yok yani.

Arasta Camii Minaresi: Hemen karşıda, öyle tek başına kalakalmış bir minare var. Bana Kilis'teki  Mehmet Paşa Camii minaresini hatırlattı. Caminin kapalı bir çarşısı (yani arastası) varmış zamanında. Epey kocaman bir kompleks yani. 1960'larda komünist rejim buraya yeni bir bina yapmak isteyince camiyi yıkmış, minaresini bırakmış. .

Arasta Camii'nin günümüze yadigar kalan minaresi. İlerde tepede de tarihi kale.

Sofra Restoran: Gazi Mehmet Paşa Hamamı'nın taş çatlasa 50 metre ilersinde cadde üstünde Sofra restoran. Girişi biraz küçük, biz ıskaladık bi kere Ümit'le. Dikkatli dikkatli bakarak geçmeliymişiz yani. Sahipleri Prizren türkü Şener ve Muammer abiler, ilk yazıda bahsetmiştim. Yemeklerimizi burda yiyoruz, üstüne de Trileçe (Trileqe) tatlısı yemeyi unutmuyoruz. Facebook sayfaları burada.

Sofra Restoran'ın arka taraftaki bahçesi. Yazın gittiğimizde burda yemiştik yemeğimizi sakin sakin.

Böylece, Otobüs terminalinden başladığımız birinci güzergahımızı sonlandırmış oluyoruz.

GÜZERGAH II: Turuncu Güzergah (Oltaş'tan Maraş'a)

Güzergahımız, Oltaş Pansiyon'a yerleştikten sonra başlıyor; hemen yanıbaşındaki katolik katedrali'nden. Sonra şehrin göbeği Şadırvan'dan geçerek Maraş'ta yürüyüşle son buluyor.

Güzergah II'yi (Kırmızı Güzergah) daha büyük bir haritada görmek için tıklayınız buraya. Başlangıç noktası, sarı ev, yani Oltaş Pansiyonu.

Sarı ev, kalacağımız Oltaş pansiyon. İlk yazıda anlattım detaylı zaten. Buranın şöyle ilginç bir özelliği var; adım başı yerde üç ayrı dinin mabedi var: Hemen pansiyonun arkasında bir küçük eski cami var. Az ilerde Katolik kilisesi kocaman. Aşağıda da Ortodoks kilisesi. Yani Osmanlı hoşgörüsünün çok açık bir göstergesini görüyoruz böylelikle.

Yardımcı Bayan Katolik Katedrali: Tekrar hatırlatayım; ortodoks olanlar sırplar. Ülkedeki katolikler ise arnavut. Dolayısıyla ülkenin %90'ını oluşturan müslüman arnavutların katoliklerle bir problemi yok, aynı millet, aynı dil çünkü. Problem ortodoks olan sırplarla. Bu nedenle katolik kiliseleri rahat rahat faaliyet göstermekteyken, ülkedeki ortodoks kiliseleri sırplarla yapılan savaşın da etkisiyle biraz baskı altında.

Bu Yardımcı Bayan Katedrali (Lady Helper Church) 1870'lerde yapılmış. İki gidişimde de fotoğrafını çekmemişim. Üçüncüde çekip buraya koyucam inşallah.

Aziz Yorgos (St. George) Ortodoks Katedrali: Bizim İstanbul ağzıyla söylersek de, Aya Yorgi kilisesi diyebileceğimiz bu ortodoks kilisesi aslında Şadırvan meydanına pek yakın. Sırplarla savaş sırasında zarar görmüş. Sonra restore edilmiş. Şimdi ziyarete kapalı genelde, ama ibadet amaçlı aktif sanırım.

 15.yy yapısı Ortodoks Katedrali

Ortodoks Katedralinin Önünden Şadırvan meydanı yönüne bir bakış.

Melami Tekkesi: Arka sokaklarda kalmış hissi veren, Ortodoks kilisesinin karşısındaki sokakta kalan bu tekke hakkında hiçbirşey bilmiyorum doğrusu. Şunu söyleyeyim; anladığım kadarıyla şehirdeki farklı tarikatlerin islam anlayışları da farklı. Bazıları daha sünni islama yakınken bazıları daha bektaşi tarzı,daha esnek islam anlayışı olan tarikatler sanırım. Melami tarikati bunlardan hangisine denk geliyor bilmiyorum ama.

Mütevazı binasıyla Melami Tekkesi

Şadırvan: Evet meşhuuuur şadırvan. Minicik birşey, ama şarıııl şarıl suyuyla özellikle yaz günlerinde, yaz akşamlarında herkesin biricik durağı şadırvan. Meydanın (Sheshi Shadervan'ın) tam ortasında.

Yaz gecesi şadırvanda susuzluğunu giderenler. Arkada Sinan Paşa Camii minaresi.

Sinan Paşa Camii: Bu cami buranın merkez camisi. Bizdeki şehirlerin ulucamileri gibi birşey. Hemen Şadırvan Meydanının orda zaten. 1600'lerde yapılmış. Birkaç yıl önce TİKA aracılığıyla restore edilmiş.

 Cami, yerden yaklaşık 2-3 metre yükseklikte inşa edilmiş. 

Caminin imamı Türkiye'denmiş. Yardımcı imam/müezzinlik görevini de cami önünde hediyelik eşya satan Arnavut Ali kardeş yapıyor. Ümit'le beraber biraz sohbet ettik Ali'yle. Hemen her Prizren'li gibi gayet iyi türkçe konuşuyor. Hala Ümit'le telefonda konuşurken bazen, Prizren bahsi açıldığında, "hiç unutmuyorum, 250 avro maaşı olduğunu söylemişti, nasıl geçiniyor o maaşla, yazık" der Ümit. Ali'nin Kuran okuyuşu inanılmaz! Dini eğitimini Katar'da aldığını söyledi. Kıldırdığı yatsı namazından sonra, Ümit'le birbirimize dönüp, "sırf bu Kur'an okuyuşunu dinlemek için tekrar Prizren'e gelinir" dedik birbirimize. İnsanı alıp ötelere götürüyor.

Caminin iç süslemeleri de güzeldi, değişikti bu arada. Cami yapılırken, içindeki sütunlardan bazıları yakınlarda yer alan yıkıntı bir ortodoks manastırından alınmış. Anadolu'yu gezdiğimde tarihi camilerin çoğunda görmüştüm benzer durumu.

 Cami iç nakışlarında karpuz motifleri ve canlı renkler.

Taş Köprü: Bistriça ırmağı üzerindeki taş köprü onbeşinci yüzyıla dayanıyor. Üç kemerli olarak yapılmış. Gelgelelim 1970'lerdeki bir sel köprüyü yıkıvermiş. Prizren'liler köprüye çok değer verdiğinden hemen restorasyon çalışmalarına başlanmış, ve 1982 yılında bugünkü haliyle tekrar faaliyete geçmiş taş köprü.

Taş köprü. Arkada Sinan Paşa Camii.

Bayraklı Camii & Prizren Birliği Binası: Geniş avlusu olan, nehrin öbür tarafında kalan bir Osmanlı camisi. Epeycene geniiş bir avlusu var. 1560'larda yapılmış. Gazi Mehmet Paşa Camii diye de biliniyor. Çifte Hamamların da ismi aynıydı hatırlarsanız. 

Caminin kütüphanesi ve medresesi, 1878-1881 yılları arasında faaliyet gösteren Prizren Birliği (League of Prizren) binası olarak kullanılmış anladığım kadarıyla. Bugün de bu binalar Prizren Birliği müzesine dönüştürülmüş. 1 Avro'ya içi gezilebiliyor binanın. Üstelik türkçe olarak da anlatıyor bir görevli. Şemseddin Sami (Sami Fraşeri) ismi ön planda olan isimlerden burada göreceğiniz üzre. Hatırlayalım edebiyat derslerinden: kendisi ilk türkçe roman Taaşşuk-i Talat ve Fitnat'ın yazarıdır. Hatta Priştina'da Sami Fraşeri Lisesi, caddesi vs. gibi birsürü yer vardı. Sami Fraşeri veya Şemseddin Sami, aynı zamanda bizim meşhur Ali Sami Yen'in babası. Arnavut bağımsızlığındaki rolünden dolayı mezarının Arnavutluk'a taşınmasını istiyor arnavutlar diye duymuştum. İlk Arnavutça sözlüğü yazan kişi kendisi.

Nedir bu Prizren Birliği? 1878'de tüm Osmanlı altında yaşayan bölgedeki arnavutlar (Arnavutluk, Kosova, Makedonya, Sırbistan, Karadağ bölgelerinde yaşayanlar) bir araya gelip kurmuşlar Prizren Birliği'ni. Amaç, dış tehlikelere karşı bir birlik oluşturmak. Milliyetçi bir birlik, ama ilk başlarda Osmanlı yönetimi desteklemiş. Sonrasında, bağımsızlık yanlısı görüşleri belirginleşince 1881'de ortadan kaldırmış Osmanlı. Ama ilk arnavut milliyetçiliğinin ortaya çıkışını göstermesi açısından önem taşıyor Arnavutlarca.

Caminin ve birliğin  resmi yok ne yazık ki elimde, fotoğraf makinemin şarjının bittiği bir zamana denk geldi :(.

Eski Değirmen & Maksut Paşa Camii & Saadi Tekkesi & Koca Çınar: Evet dördü bi yerde. Derenin yine Şadırvan tarafından, kalenin dibinden yürüyerek ilk önce Shqiptare caddesindeki (Vatrat Shqiptare, arnavutçasıyla) eski prizren evlerininin önünden geçiyoruz, yukarıda bahsettim. Burda oturulabilecek çok hoş kafe tarzı mekanlar var. Azıcık daha yürüyünce, Maraş'a gelmiş oluyoruz

Eski Değirmen. Bugün kafe olarak işletiliyor. Çay içelim diye girdik, bizim Sadri abi ile Tasip'in kahvesindeki çaylardan buluruz diye umarak. Yok, burası modern takılıyor, türk osmanlı tarzı değil. Sallama çay vardı bi tek. Ama atmosfer olarak güzel.

Maraş, değirmen itibariyle başlıyo aslında. Tam tadına varmak için, Maksut Paşa Camii'ni geçip dere boyunca yürümek gerek, kah koca dağlara kah şarıldayan dereye bakarak. Dere çağıldasın diye dereye özel bentler yapmışlar, su sesleri arasında bi yürüyüş. Çok keyifli. Hemen burada 500-600 yıllık koca bir çınar da var. Cami önünde kavrulmuş kestane satan yaşlı bi amca vardı gecenin karanlığında.. Atmosfer çok hoş yani.

Maraş gezinti yolu üzerindeki Saadi tekkesi. İçine de girip baktık, mumlar filan yakılmış.. Değişik bir havası var yarı ıssız.

Aslında çok güzeldi bu maraş bölgesi, yürüyüş yolları vs, ama hiç fotoğrafım yok ne yazık ki şimdilik. Üçüncü gezi sonrasında telafi edicem inşallah.

GÜZERGAH III: Kale

Her bir yeri gezdik, bi tek kaldı tarihi kale.

Kaleye Sinan Paşa Camii'nin arka tarafından bi yerden çıkılıyor. 15 dakikalık bir yürüyüş, ve Prizren ayaklarınızın altında. Önceki yazıda kaleden şehrin görünüşünü vermiştim zaten, ayrıca kalenin şehirden görünüşünü de. Kaleye çıkış yolu çok keyifli. Çıkarken aynı zamanda bağımsızlık öncesinde sırpların yaşadığı şimdi terkedilmiş virane evleri de görüyorsunuz. Ayrıca iki küçük kilise var tepe üzerinde.

Elimdeki fotoğraflardan hiçbirini beğenmediğim için koymuyorum. Kale güzergahının ayrıntılı adım adım fotoğrafları için Mehmet'in Deli Yazılar'ına bakasınız buradan.

Kaleden, şehre değil de diğer tarafa doğru bakıldığında görülen manzara. Mart ayındaki gezimden. Karlı dağlar o yüzden.

Bu arada, kalenin arkasından da trekking'le maraş'a inilebilir. Ancak çok dolambaçlı bir yolu varmış ordan, öyle dediler. Bir saate anca inersiniz dediler. Trekking meraklılarına duyurulur.